BỆNH ĐẠO ÔN LÁ TRÊN LÚA – NGUYÊN NHÂN VÀ CÁCH PHÒNG TRỊ HIỆU QUẢ!
Giới thiệu
Đạo ôn là một trong những bệnh rất hay gặp trên cây lúa. Đạo ôn lá hay còn gọi là bệnh Cháy lá lúa thường gây hại nặng, nếu không phòng trị kịp thời thì bệnh sẽ lây lan nhanh và ảnh hưởng lớn đến năng suất.
Hình 1. Các vết bệnh đạo ôn lá
Triệu chứng
Ban đầu, vết bệnh xuất hiện với màu trắng, sau đó chuyển dần sang nâu và có kích thước nhỏ như đầu kim (chấm kim).
Hình 2. Bệnh đạo ôn vết chấm kim
Những vết này nhanh chóng lan rộng, hình dáng giống như hình thoi với phần giữa phình to màu nâu nhạt, hai đầu nhọn. Ở trung tâm vết bệnh thường có màu xám tro, viền xung quanh sẫm nâu, và lớp ngoài cùng mang sắc vàng nâu nhạt (mắt én).
Hình 3. Bệnh đạo ôn vết mắt én
Khi bệnh phát triển mạnh, các vết tổn thương liên kết lại tạo thành mảng lớn khiến lá lúa bị khô cháy – hiện tượng thường được gọi là cháy lá. Nhìn từ xa, dễ dàng nhận ra những vùng lúa bị sậm màu, héo úa, có dấu hiệu “sụp mặt” – cách mà người nông dân quen miệng mô tả.
Hình 4. Đạo ôn sụp mặt
Nếu bị nhiễm nặng, toàn bộ khu vực có thể bị cháy trụi, dẫn đến tình trạng rễ bị mục nát và cây lúa không thể phục hồi.
Nguyên nhân
Bệnh do nấm Pyricularia grisea gây ra. Nấm Pyricularia grisea có thể tồn tại dưới dạng sợi nấm và bào tử trong tàn dư cây trồng như rơm rạ hay những cây lúa còn sót lại trên đồng. Ngoài ra, loại nấm này còn lưu tồn trên các loài cây dại mọc ven ruộng – như cỏ lồng vực, cỏ đuôi phụng, cỏ chỉ, lúa ma… Những loài thực vật này phát triển quanh năm, tạo điều kiện cho nấm duy trì sự sống và lan rộng. Bào tử của nấm thường hình thành vào ban đêm và khả năng gây hại sẽ phụ thuộc vào giống lúa cũng như yếu tố thời tiết tại thời điểm đó.
Hình 5. Chu trình đạo ôn
Điều kiện khiến bệnh phát triển và lây lan
Thời tiết: Khi trời se lạnh, có gió nhẹ, độ ẩm cao, chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm lớn, kèm theo mưa kéo dài. Những điều kiện này tạo môi trường lý tưởng cho nấm bệnh sinh sôi và tấn công cây lúa.
Chế độ dinh dưỡng cũng ảnh hưởng không nhỏ. Việc bón phân mất cân đối – nhất là khi sử dụng quá nhiều đạm mà thiếu hụt lân và kali – thường khiến cây lúa dễ bị nấm bệnh tấn công hơn.
Giống lúa: Hạt giống mang mầm bệnh (nhưng không được xử lý kỹ) có thể trở thành nguồn lây lan cho cả cánh đồng. Dù hiện nay nhiều giống lúa kháng bệnh đã được lai tạo, nhưng khả năng chống chịu vẫn chịu tác động từ khí hậu, thổ nhưỡng và kỹ thuật canh tác của người nông dân.
Nguồn bệnh: Chủ yếu bắt nguồn từ tàn dư vụ trước như rơm rạ, cỏ dại, hoặc từ hạt giống nhiễm nấm. Ngoài ra, bào tử của nấm đạo ôn có khả năng lan truyền qua không khí và sẽ nhanh chóng phát triển khi gặp điều kiện thời tiết thuận lợi.
Biện pháp phòng trừ
Luân canh lúa với cây trồng cạn là cách hữu hiệu giúp cắt đứt vòng đời của nấm bệnh, vì bào tử không còn điều kiện sống sót trong tàn dư cây trồng.
Sau khi thu hoạch, cần vệ sinh đồng ruộng kỹ lưỡng, bao gồm cày vùi rơm rạ, loại bỏ hoàn toàn tàn dư thực vật và cỏ dại ra khỏi ruộng để hạn chế nơi trú ngụ của mầm bệnh.
Việc lựa chọn giống lúa ít nhiễm bệnh, gieo sạ với mật độ phù hợp, và xử lý hạt giống trước khi gieo là những bước đầu tiên giúp tăng khả năng chống chịu cho cây.
Bón phân hợp lý, cân đối giữa đạm, lân và kali là yếu tố then chốt. Đặc biệt lưu ý không bón dư đạm, nhất là giai đoạn cuối đẻ nhánh và sau khi lúa trổ. Khi phát hiện dấu hiệu bệnh trên ruộng, nếu thời tiết đang thuận lợi cho nấm phát triển, cần ngưng ngay việc bón đạm, duy trì độ ẩm vừa phải cho ruộng và tiến hành phun thuốc kịp thời để ngăn chặn bệnh lan rộng.
Hình 6. Bà con rải phân trên lúa
Sử dụng Antimer – So để phòng ngừa đạo ôn, gói 25g/bình 25 lít (250g/ha). Sử dụng vào các thời điểm:
ü Khi trong vùng đang có bệnh
ü Sau đợt phân thứ 2
ü Khi thấy vết chấm kim
ü Khi trời lạnh, sương mù, mưa đêm.
Hình 7. Sản phẩm Antimer – So của Công ty CP SHNN Hai Lúa Vàng
Trường hợp áp lực bệnh nặng, bà con có thể sử dụng Cặp Siêu đạo ôn. Liều lượng: 50ml/bình 25 lít (0,5 lít/ha). Cách sử dụng:
ü Phun lặp lại cách nhau 5 ngày
ü Phun 2 bình 25 lít/1.000 
ü Không để ruộng khô nước khi lúa đang bị bệnh đạo ôn
ü Kết hợp tháo nước, rải vôi, hoặc phun Root Super.
Hình 8. Sản phẩm Cặp Siêu đạo ôn của Công ty CP SHNN Hai Lúa Vàng
Kết luận
Bệnh đạo ôn lá (Cháy lá) trên lúa nếu không phòng trị kịp thời thì bệnh sẽ lây lan nhanh và ảnh hưởng lớn đến năng suất. Ban đầu vết bệnh màu trắng, sau đó chuyển dần sang nâu và có kích thước nhỏ như đầu kim (chấm kim). Những vết này nhanh chóng lan rộng, hình thành vết mắt én. Khi bệnh phát triển mạnh dễ dàng nhận ra những vùng lúa bị sậm màu, héo úa, có dấu hiệu “sụp mặt”.
Giải pháp:
1. Luân canh lúa với cây trồng cạn.
2. Vệ sinh đồng ruộng kỹ lưỡng.
3. Lựa chọn giống lúa ít nhiễm bệnh, gieo sạ với mật độ phù hợp, xử lý hạt giống trước khi gieo.
4. Bón phân hợp lý, cân đối giữa đạm, lân và kali.
5. Sử dụng Antimer – So để phòng ngừa đạo ôn, gói 25g/bình 25 lít (250g/ha).
6. Trường hợp áp lực bệnh nặng, bà con có thể sử dụng Cặp Siêu đạo ôn. Liều lượng: 50ml/bình 25 lít (0,5 lít/ha).
📞 Liên hệ tư vấn:
📍 Website: https://hailuavang.com.vn/
📲 Hotline kỹ thuật: 0932.900.651
🎯 Fanpage: Nông Nghiệp Hai Lúa Vàng
